Ogród powinien zachwycać pachnącą feerią barw, zieleni i zapachów. Zwykle jednak mamy przynajmniej lekki problem z doborem i zestawieniem kompozycyjnym odpowiednich roślin. Szukasz ciekawych kwiatów do swego ogrodu, więc konieczne poznaj Hemerocallis ×hybrida. Jeszcze teraz przeczytaj, jak liliowiec ogrodowy pielęgnować i jakie odmiany wybrać.
Liliowiec ogrodowy (łac. Hemerocallis ×hybrida) – stanowisko systematyczne i pochodzenie.
Miłośnicy ogrodnictwa od dawna hodują liliowce ze względu na ich bardzo atrakcyjne kwiaty. Byliny te należą do podrodziny Hemerocallidoideae, rodziny żółtakowatych zwanej też złotogłowowate (łac. Asphodelaceae), rzedu szparagowce (łac. Asparagales), klasy okrytonasienne zwanej też okrytozalążkowe (łac. Magnoliophyta syn. Angiospermae) oraz kladów: rośliny naczyniowe, nasienne i jednoliścienne. Dawniej liliowce zaliczano do rodziny Liliaceae, która obejmuje prawdziwe lilie. Nazwa „Hemerocallis” wywodzi się z języka greckiego i oznacza „piękny dzień”. Liliowce pochodzą z ciepłych obszarów z Azji, w tym głównie Azji wschodniej (Chiny, Korea i Japonia), a także z Europy Południowej.
Współczesne badania botaniczne dowiodły, że gat. ten powstał w wyniku wielokrotnego krzyżowania się między sobą: liliowców żółtych, rdzawych, cytrynowych i mniejszych oraz Dumortiery, Midendorfy i Thumbergii. Właśnie dlatego liliowce w nazwie łacińskiej mają człon „×hybrida”. Do chwili obecnej zarejestrowano już ponad 80 tys. odmian Hemerocallis ×hybrida, w lokalnych i międzynarodowych towarzystwach miłośników liliowców Hemerocallis. Pomarańczowy lub płowy liliowiec gatunku H. fulva jest pospolity w Ameryce Płn., gdzie rośnie wzdłuż poboczy dróg. Gatunek ten pochodzi z Azji, a do USA został nieopatrznie zawleczony i jest tu inwazyjny.
Liliowiec ogrodowy (łac. Hemerocallis ×hybrida) – wygląd morfologiczny i cechy charakterystyczne w budowie.
Łodyga liliowców ma postać krótkiego kłącza, z liśćmi rozkładanymi na boki. Większość odmian i rodzajów liliowców występuje w postaci kęp, z których wyrastają pędy liściowe i kwiatowe oraz korzenie. Liście mają dł. ok. 70 cm, są przy tym łukowato wygięte i lancetowato równowąskie w budowie. Duże kwiaty wyrastają na łodygach bezlistnych, ponad pozostałe pędy i liście. Na jednym pędzie kwiatowym może wyrosnąć 1-10 dużych, pojedynczych kwiatów. Krótkie kłącze jest małą białą częścią, zlokalizowaną między liśćmi a korzeniami. Z kłącza wyrastają długie do 80 cm, grube i mięsiste korzenie kierujące się mocno w głąb gleby, co chroni liliowce przez nawet dłuższymi brakami wody i dobrze znoszą susze. Rozmnażanie liliowców przez odrosty z kłączy jest łatwe. Nowe pędy szybko tworzą wtedy korzenie po wsadzeniu. Wiele rodzajów liliowców ma też dodatkowe bulwy korzeniowe, w których magazynują wodę i składniki odżywcze.
Kwiaty i kwitnienie liliowców
Choć kwiaty liliowców są bardzo piękne, to jednak kwitną zwykle tylko przez jedną dobę i obumierają (kwitną nie dłużej, niż 24 godz., czyli tylko ok. jednego dnia). Na szczęście rozkwitają stopniowo, więc stale je widać (szybko zastępują je kolejne, stopniowo rozwijające swe pąki na tej samej łodydze kwiatowej). Niektóre gat. i odmiany kwitną też w nocy. Z powodu tak krótkiego kwitnienia, liliowce nie nadają się do wazonów na kwiat cięty. Ich kielichy zamykają się po ścięciu niemal od razu i więdną.
W ogrodach na rabatach kwitną za to bardzo długo, bo od maja do września (zależnie od odmiany). Pierwotnie liliowce kwitły tylko w kolorach: żółtym, różowym i brązowo-różowym. Teraz dzięki intensywnej hybrydyzacji są też dostępne w wielu innych odcieniach, poza niebieskim i czystą bielą. Setki odmian Hemerocallis ×hybrida ma pachnące kwiaty. Pojedynczy kwiat liliowca ma trzy płatki i trzy działki kielicha.
Środek kwiatu jest w tym samym podstawowym kolorze lub w innym jego odcieniu, zależnie od odmiany. Środkowa część kwiatu, zwana gardłem, zwykle ma jednak inny kolor, niż bardziej odległe obszary działek kielicha. Każdy kwiat ma zwykle 6 pręcików o dwupłatkowych pylnikach. Po udanym zapyleniu kwiat tworzy kapsułkę często błędnie nazywaną strąkiem (strąki ma pokrewny rodzaj Fabaceae, a nie Hemerocallis).
Liliowiec ogrodowy warunki uprawy.
Liliowiec ogrodowy to bylina wymagająca stanowisk słonecznych lub lekko zacienionych z wilgotną glebą próchniczą. Liliowiec dostosowuje się jednak do wielu różnych warunków glebowych i świetlnych. Choć lubią wilgoć, to jednak liliowce nie wymagają regularnego podlewania, ponieważ gromadzą wilgoć w bulwach korzeniowych. Należy jednak uważać, by nie przesuszać niepotrzebnie gleby. Liliowce dobrze tolerują mróz i śnieg. Sa też jednak odmiany nieodporne na mróz, które wymagają okrywania. Nie trzeba ich za to przesadzać, co bywa kłopotliwe. W jednym miejscu możemy je bowiem trzymać nawet przez 20 do 30 lat. Kwiaty te dobrze rosną i bujnie kwitną w wielu różnych strefach klimatycznych i generują ogólnie niskie koszty utrzymania. Liliowce w uprawie są więc łatwe, a niektórzy twierdza nawet, że wręcz doskonałe.
Liliowiec ogrodowy (łac. Hemerocallis ×hybrida) – miejsce uprawy
Liliowce ogrodowe to idealne rośliny rabatowe. Wspaniale nadają się przy tym szczególnie do obsadzania brzegów zbiorników wodnych oraz murów i płotów. Na trawnikach i klombach należy sadzić je w grupach. Nie każdy o tym wie, ale niektóre części liliowców są całkowicie dla nas jadalne. Przykładowo Chińczycy z powodzeniem wykorzystują te fragmenty liliowców z gatunku Hemerocallis citrine w swojej kuchni. Chodzi tu o młode liście, bulwy korzeniowe oraz suszone lub gotowane pąki kwiatowe.
Elementy te są sprzedawane (świeże lub suszone) na rynkach azjatyckich jako guma jum (po chińsku: pinyin, jīn zhēn) lub warzywa z żółtych kwiatów (po chińsku: pinyin, huáng huā cài). Stosuje się je m.in. w hińskiej zupie gorącej i kwaśnej, zupie liliowej, zupie rozkoszy Buddy i w wieprzowinie moo shu. UWAGA jednak, ponieważ gatunki i odmiany (hybrydy) liliowca ogrodowego są toksyczne dla kotów. Ich spożycie może być dla nich nawet śmiertelne. Leczenie zwykle kończy się co prawda powodzeniem, jednak tylko wtedy, gdy rozpoczniemy je przed wystąpieniem niewydolności nerek u otrutego kota. Liliowce ogrodowe trzeba więc sadzić w takich miejscach, gdzie nie dostaną się do nich zwierzęta, w tym koty.
Liliowiec ogrodowy (łac. Hemerocallis ×hybrida) – choroby i szkodniki.
Contarinia quinquenotata to mały szary owad atakujący pąki kwiatowe gatunków Hemerocallis, powodując, że taki kwiat pozostaje zamknięty i gnije. Muszka ta jest szkodnikiem w handlu ogrodniczym w kilku częściach świata, w tym w Europie Południowej i Wschodniej, a także w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i USA.
Liliowiec ogrodowy (łac. Hemerocallis ×hybrida) – polecane gatunki i odmiany.
Światowa lista kontrolna wybranych rodzin roślin od września 2014 r. rozpoznaje 19 gatunków liliowców:
Hemerocallis citrine (syn. H. altissima, H. coreana) – Chiny, Japonia, Korea, rosyjski Daleki Wschód;
H. coreana – Japonia, Korea, prowincja Shandong w Chinach;
H. darrowiana – Wyspa Sachalin w Rosji;
H. dumortieri – Chiny, Japonia, Korea;
H. esculenta (syn. H. pedicellata) – Chiny, Japonia, Rosyjski Daleki Wschód;
H. forrestii – Prowincje Sichuan i Yunnan w Chinach;
H. fulva (H. sempervirens, H. sendaica, H. aurantiaca są teraz traktowane jako odmiany tego gatunku) – należą tu lilie: pomarańczowa, płowa, tygrysia i przykopowa. Chiny, Japonia, Korea;
H. hakuunensis (syn. H. micrantha) – Korea;
H. hongdoensis – Wyspy Hongdo w Korei Południowej;
H. lilioasphodelus (syn. H. flava) – lilia cytrynowa i liliowiec żółty – Chiny, Mongolia, rosyjski Daleki Wschód, Syberia, Kazachstan;
H. littorea – Korea, Japonia;
H. middendorffii (obejmuje H. exaltata jako H. m. var. exaltata) – Chiny, Japonia, Korea, Rosyjski Daleki Wschód;
H. minor (syn. H. sulphurea) – Chiny, Mongolia, Korea, Rosyjski Daleki Wschód, Syberia;
H. multiflora – Prowincja Henan w Chinach;
H. nana – Prowincja Yunnan w Chinach;
H. plicata – Prowincje Sichuan i Yunnan w Chinach;
H. taeanensis – Korea;
H. thunbergii (syn. H. serotina, H. vespertina) – Japonia;
H. yezoensis – Japonia I Wyspy Kurylskie.
Szereg nazw mieszańców hybrydowych liliowców ogrodowych pojawia się w literaturze ogrodniczej,
choć nie wszystkie z nich są uznawane za ważne przez Światową listę kontrolną wybranych rodzin roślin. Należą do nich: Hemerocallis ×hybrida, H. × ochroleuca, H. × stoutiana, H. × traubara syn. H. × traubiana, H. × Waszyngton oraz H. × yeldara syn. H. × yeldiana. Wśród najbardziej polecanych hybryd liliowców ogrodowych można polecić takie kolorowe ich odmiany, jak:
’Crimson Pirate’ – mają mocno czerwone kwiaty z żółtymi paskami idącymi przez środek każdego płatka kwiatowego;
’Frans Hals’ – mają wyraźne żółte i ciemno-pomarańczowe płatki kwiatowe z żółtym prążkiem biegnącym na środku;
’Holiday Delight’ – mają pomarańczowo-żółte, ogniste w kolorze kwiaty;
’Little Paul’ – mają duże żółte kwiaty z różowo wybarwionym okręgiem w ich centrum;
’Night embers’ – mają pełne, ciemnoróżowe kwiaty;
’Pardon me’ – mają duże bordowe kwiaty z żółto wybarwionym ich wnętrzem/środkiem.
