Szukasz ciekawych krzewów do swojego ogrodu? Konieczne przeczytaj i jeszcze dziś sprawdź, co to za rośliny derenie. Poznaj uroczy dereń jadalny uprawa odmiany cięcie. Zasadź dereń jadalny, aby nadać swojemu przydomowemu ogródkowi taką samą wspaniałość, jak fachowe arboretum. Te kwitnące krzewy rosną nawet jako drzewa i mogą kwitnąć od późnej zimy, do późnego lata. Wiosną cudnie kwitną, a jesienią wprowadzają oszałamiające kolory liści i jadalne owoce. Dowiedz się więcej o odmianach derenia jadalnego (Cornus mas).
Dereń jadalny co to za roślina?
Dereń jadalny (Cornus mas) to gatunek rośliny kwitnącej z rodziny dereniowatych Cornaceae, pochodzący z Europy Południowej i Azji Południowo-Zachodniej. Jest przy tym uprawiany w wielu krajach świata, w tym także i w Polsce. Jest to rodzaj krzewu oraz małego lub średniego drzewa liściastego. Derenie jadalne są powszechnie uprawiane obecnie głównie ze względu na ich stosunkowo wysoką odporność na choroby.
Gatunek jest również uprawiany jako roślina ozdobna, ze względu na późnozimowe żółte kwiaty, które otwierają się wcześniej niż u forsycji. Kwiaty derenia jadalnego Cornus mas nie są co prawda tak duże i żywe jak te u forsycji. Jednak cała ta roślina może być wykorzystana do podobnie efektownego rezultatu wizualnego w krajobrazie. Jest stosowany jako samotne ozdobne solitery, ale również i na wysokie żywopłoty.
Mimo wszystko, największą zaletą dereni jadalnych poza funkcją ozdobną, jest tworzenie wspaniałych, bardzo zdrowych i naprawdę dużych wśród dereni owoców. Liście i owoce dereni jadalnych są też używane w medycynie tradycyjnej w Azji Środkowej i Południowo-Zachodniej.
Dereń jadalny znany jest więc z produkcji efektownych kwiatów, atrakcyjnych czerwonych jadalnych owoców i ciemnozielonych liści. Sezon jesienny przynosi jesienne kolory liści, w tym szczególnie żółty, pomarańczowy i czerwony.
Dereń jadalny stanowisko systematyczne.
Jak już wspomniano, dereń jadalny (Cornus mas) to gatunek rośliny kwitnącej zaliczany do rodziny dereniowatych Cornaceae. Jego dalsza systematyka botaniczna obejmuje rząd dereniowce (Cornales), nadrząd astropodobne (Asteranae), klasę Magnoliopsida, nadklasę okrytonasienne/okrytozalążkowe (Magnoliopsida, syn. Magnoliophyta lub Angiospermae), podgromadę rośliny nasienne (Spermatophytina syn. Spermatophyta, dawniej też Anthophyta) i gromadę rośliny naczyniowe (Tracheophyta).
Dereń właściwy wykorzystanie drewna.
Drewno derenia jadalnego jest bardzo gęste. W przeciwieństwie do drewna większości innych gatunków roślin drzewiastych, ma pod tym względem specyficzne właściwości. Ta wielka gęstość jego drewna sprawia bowiem, że jest ono bardzo cenne do tworzenia uchwytów narzędzi, części do maszyn itp. Z drewna dereni jadalnych były niegdyś wyrabiane silne koła zębate. Drewno to jest też doskonałe do toczenia.
Dawniej Cornus mas był też używany od VII wieku p.n.e. przez greckich rzemieślników do budowy włóczni, oszczepów i łuków. Uznawano go bowiem za znacznie lepszy materiał od jakiegokolwiek innego drewna. Związek drewna tego derenia z bronią był nawet tak dobrze znany, że jego grecka nazwa była używana jako synonim „włóczni” w poezji w IV i III wieku p.n.e.
We Włoszech mazzarella, funcino lub bastone oznacza kij noszony przez konnych pasterzy z regionu Maremma zwanych butteri. Kij ten jest tam tradycyjnie wytwarzany właśnie z drewna derenia jadalnego. Nazywa się go tam tradycyjnie crognolo lub grugnale (czytaj: corniolo). Drewno tego derenia za również działanie antyseptyczne, pomaga bowiem zwłaszcza w utrzymaniu higieny jamy ustnej.
Obłupana z kory i pogryziona na końcu gałązka kwitnącego derenia jadalnego, stanowi skuteczny środek do czyszczenia zębów.
Dereń jadalny wygląd morfologiczny.
Dereń jadalny ma formę krzewu lub niedużego drzewa. Jako krzew rośnie do ok. 3 m wysokości. Natomiast jako drzewo dorasta do 5-12 m wysokości i posiada przy tym ciemnobrązowe gałęzie z zielonkawymi mniejszymi gałązkami. Pokrojowo wyglądem tworzy rozłożysty krzew lub drzewko o kulistej koronie. Liście u derenia jadalnego są ułożone na łodydze naprzeciwlegle i mają 4-10 cm długości oraz 2-4 cm szerokości.
Ich kształt jest jajowaty do podłużnego i cały gładki bez ząbkowań czy wcięć. Liście są ponadto długo zaostrzone, a pod spodem w kątach nerwów są też dodatkowo biało wełniasto owłosione. Jesienią jego zielone liście przebarwiają się na atrakcyjny kolor bladoróżowy do pomarańczowego.
Kwiaty derenia jadalnego są małe o średnicy ok. 5-10 mm. Składają się z 4-działkowego kielicha oraz 1 słupka i 4 pręcików rozmieszczonych w środku. Posiadają przy tym cztery żółte płatki, wytworzone w gronach liczących po 10-25 sztuk skomasowanych razem. Są bowiem zebrane w nieduże, kuliste baldachy z 4 bocznie umieszczonymi podsadkami.
Kwiaty te pojawiają się wczesną wiosną lub nawet pod koniec zimy, gdy jest łagodna (od lutego do maja). Kwiaty wyrastają przy tym na długo przed pojawieniem się liści. Owocem derenia jadalnego jest podłużny czerwono-wiśniowy pestkowiec o długości ok. 2 cm i średnicy ok. 1,5 cm. Owoc ten zawiera w środku jedynie pojedyncze nasiono i ma cierpko-kwaśny smak.
Dereń właściwy właściwości owoców oraz ich wykorzystanie.
Owoce derenia jadalnego są bardzo zdrowe i coraz chętniej dzięki temu uprawiane. Są słodko-kwaśne i jednocześnie mocno cierpkie w smaku, ponieważ zawierają dużo udział tanin (2,5 g/100 g). Wyróżnia je ponadto bogactwo polifenoli, przeciwutleniaczy, witaminy C, antocyjanów i kwasów organicznych. Zawierają też dużo witamin z grupy P i A oraz makro- i mikroelementów.
Wszystko są to bardzo cenne składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Owoce derenia jadalnego mogą pomóc m.in. septycznie i w dolegliwościach trawiennych. Także liście, kora i korzenie derenia jadalnego stanowią cenny surowiec farmaceutyczny. Owoce są dzięki temu wykorzystywane na zdrowe lecznicze przetwory, jak np. dżem, marmolada oraz nalewki (dereniówka) i wina.
W Czechach nalewka ta nazywa się drienkovica, a w Niemczech Dirndlbrand. Na Słowacji jest to tzw. wypalanka. Są też świetnym składnikiem na inne przetwory, jak np. syropy czy konfitury. Natomiast suszone mogą być używane jako esencjonalna przyprawa do marynat. Owoce dereni jadalnych można też jednak spożywać na surowo, a także dodaje się je do wypieków i różnego rodzaju deserów.
Z owoców tych wyrabia się także zdrowotne nadzienie do cukierków, a niedojrzałe można również kisić w odpowiedniej ilości solanki. Otrzymuje się w ten sposób produkt bardzo podobny do marynowanych oliwek.
Dereń jadalny polecane odmiany.
Następujące odmiany derenia jadalnego otrzymały nagrodę Royal Horticultural Society’s Award of Garden Merit (potwierdzona w 2017 r.):
-
’Aurea’ – posiada żółte liście i kwiaty oraz czerwone owoce;
-
’Golden Glory’ – posiada obfite żółte kwiaty oraz błyszczące czerwone jagody;
-
’Variegata’ – posiada pstrokate liście oraz błyszczące czerwone owoce. Odmiana ta posiada szczególne walory ozdobne. Zachwyca przede wszystkim czerwonymi przebarwieniami i ciekawymi kremowymi obwódkami na brzegach liści. Krzewy tej odmiany mogą być przy tym sadzone pojedynczo, chodź idealnie sprawdzą się także sadzone jako sporej wielkości żywopłoty.
Dereń jadalny wymagania i uprawa.
Dereń jadalny to krzew o skromnych wymaganiach. Dobrze czuje się na stanowisku w pełni słonecznym, jak i w półcieniu. Doskonale też znosi mniej żyzne gleby wapienne oraz nawet dłuższe susze i zanieczyszczone powietrze. Uwaga jednak, bo posadzony w cieniu słabiej owocuje i tworzy mniej atrakcyjny wizualnie, luźniejszy pokrój krzewu. Drzewa dereni są też roślinami nie wymagającymi konserwacji, które dobrze rosną w strefach odporności USDA 5 do 9. Wiele dereni jest jednak podatnych na śmiertelną chorobę grzybiczą zwaną antraknozą derenia.
Zadbaj o następujące czynniki podczas uprawy własnego derenia jadalnego:
posadź dereń najlepiej w półcieniu – derenie przetrwają w pełnym słońcu, jednak wolą półcień z filtrowanym światłem. Dobrze będą więc rosły w otoczeniu wyższych drzew lub innych krzewów;
dbaj o właściwe nawożenie gleby – zależnie od stanu gleby, rozważ użycie nawozu bogatego w azot. Dereń najlepiej lubi glebę lekko kwaśną z dużą ilością materii organicznej;
dbaj o regularnie podlewanie – podlewaj dereń regularnie natychmiast po posadzeniu. Kontynuuj potem podlewanie 1-2 razy w tygodniu, aż roślina całkowicie się przyjmie. Jeśli masz bardziej suchy klimat, podlewaj swoje derenie jeszcze częściej;
dodaj odpowiednią warstwę ściółki – umieść ściółkę wokół podstawy derenia, aby utrzymać wilgoć w glebie. Pozostaw jednak kilka centymetrów przestrzeni wokół pnia, by zapobiec gniciu. Derenie lubią wilgoć w glebie;
przycinaj dereń – jeśli Twój dereń wymaga przycinania, skracaj wtedy jego gałęzie późną zimą do wczesnej wiosny, gdy jest jeszcze zimowo uśpiony;
miej oko na szkodniki – ważny jest regularny monitoring w celu wykrycia ewentualnych chorób i szkodników. Unikaj też uszkadzania kory, bo zwiększa to podatność na szkodniki owadzie. Użyj środek owadobójczy na zaatakowane obszary. Miej też oko na choroby, takie jak antraknoza derenia i mączniak prawdziwy. Jeśli je zauważysz, natychmiast usuń zainfekowane gałęzie.
