Rok 2019 to Rok Dalii. Te kolorowe, cudne rośliny kwitną nieustannie od połowy lata, aż do pierwszych przymrozków, kiedy inne kwiaty są już nieaktywne. Dalie występują przy tym w tysiącach odmian i są łatwe w uprawie. Dowiedz się więcej o kwiatach dalii i ich odmianach. Szukasz kolorowo i długo kwitnących kwiatów, więc konieczne sprawdź, jakie wymagania ma dalia ogrodowa. Dowiedz się, gdzie sadzić kwiaty dalie i kiedy kwitnie dalia w ogrodzie.
Kwiaty dalie – systematyka.
Dahlia to rodzaj bulwiastych roślin okrytonasiennych z rodziny astrowatych (łac. Asteraceae), rzędu astrowce (łac. Asterales) oraz kladów roślin naczyniowych, nasiennych, astrowych. Pokrewne gatunki to na przykład słonecznik, stokrotka, chryzantema i cynia. Dalia ogrodowa jest delikatną byliną żyjącą naturalnie w różnych regionach Ameryki Północnej. W XVI w. dziko rosnące na wzgórzach w niektórych częściach Meksyku odkryli hiszpańscy konkwistadorzy i sprowadzili je do Europy. Nazwę dalie otrzymały natomiast na cześć szwedzkiego botanika Andersa Dahla, ur. 17.03.1751 r. Zarówno kwiaty dalii, jak i jej podziemne bulwy są jadalne. Bulwy smakują przy tym, jak krzyżówka ziemniaka i rzodkiewki.
Odmiany dalii
Wybieranie w sklepie swojej ulubionej dalii, jest jak przejście przez sklep ze skrzynkami z guzikami czy koralikami. Istnieje bowiem obecnie ok. 60 tys. odmian i 18 oficjalnych form kwiatowych tych roślin, różniących się przede wszystkim wielkością i kolorem kwiatów (m.in. „kaktus”, „piwonia”, „zawilec”, „gwiazda”, „collarette” i „lilia wodna”).
Towarzystwo American Dahlia Society rozpoznaje 15 głównych tonacji i kombinacji kolorów oraz kształtów i wielkości kwiatów dalii:
dalie anemonowe – np. ‘Polka’,
dalie dekoracyjne – np. ‘Malibu’,
dalie grzybieniowe – np. ‘Nancilee’,
dalie kaktusowe – np. ‘Park Princess’,
dalie kołnierzykowe – np. ‘Pooh’,
dalie kuliste – np. ‘Cornel’,
dalie peoniowe – np. ‘Bishop of Llandaff’,
dalie pojedyncze – np. z grupy Top-Mix,
dalie pomponowe – np. ‘Franz Kafka’,
dalie półkaktusowe – np. ‘Maki’,
dalie storczykowe – np. ‘Honka’,
dalie strzępiaste- np. ‘Tsuki Yori no Shisha’.
Największe kwiaty dalii mają odmiany dekoracyjne i kaktusowe (średnica ich kwiatów bywa nawet ponad 20 cm). W sprzedaży są też jeszcze inne odmiany kwiatowe oraz odmiany mające dekoracyjne liście (np. ‘Bishop of York’ o ciemnych, brązowawych liściach i żółtych, pojedynczych kwiatach). Kwiaty dalii mogą też przybierać kształt okrągłych pomponów w stylu „lollipop”. Kwiaty różnych odmian mogą być przy tym pojedyncze, półpełne lub pełne. Dalie mają okres wegetacji i kwitnienia trwający co najmniej 120 dni. Dorastają do ok. 1,5 m wys.
Dalia w ogrodzie – jakie bulwy wybierać przy zakupie i jak je selekcjonować?
Przy wyborze bulw zwanych też karpami, należy unikać bulw pomarszczonych, z plamami, popleśniałych czy zgniłych. Widoczne na nich pąki lub odrobina zielonego odrostu, są dobrymi znakami ich żywotności. Nie należy też łamać czy obcinać pojedynczych bulw dalii, tak jak robi się to z ziemniakami na sadzeniaki.
Dalia w ogrodzie – optymalne miejsce i wysadzanie bulw.
Dalie uwielbiają wilgotny, umiarkowany klimat. Nie nadają się do ekstremalnie gorących klimatów. Dalie są odporne na warunki zimowe, jeśli w strefach ich sadzenia panuje zimą dość ciepła, dodatnia temperatura. W strefach zimniejszych m.in. w warunkach Polski, kwiaty dalie rosną w ogrodzie z małych, brązowych, dwuletnich bulw, wysadzanych do gleby na wiosnę. Należy je po prostu sadzić na wiosnę i albo traktować je potem jako rośliny jednoroczne, albo wykopywać jesienią i przechowywać przez zimę w chłodnych pomieszczeniach (np. w piwnicy). Nie należy spieszyć się z wysadzaniem bulw dalii do gleby wiosną.
Temperatura gruntu powinna osiągnąć 15-16°C. Najlepiej więc poczekać, aż wszystkie niebezpieczeństwa wiosennych przymrozków miną przed sadzeniem. Specjaliści zalecają, by sadzić je od końca kwietnia do końca maja. W razie przymrozków należy okryć je agrowłókniną. Można też sadzić bulwy w pojemnikach stawianych w pomieszczeniach, już na miesiąc przed ich wysadzaniem do gruntu na początku sezonu. Przyspieszy to kwitnienie. Szczególnie dalie ogrodowe odmian średniej wielkości i karłowatych dobrze sobie radzą w pojemnikach, mogąc nawet rosnąć w nich na stałe przez całe lato. Miejsce do sadzenia dalii powinno być z pełnym słońcem, ponieważ rośliny te kwitną bardziej obficie przy 6 do 8 godzin wystawienia na bezpośrednie światło słoneczne.
Dalia w ogrodzie najbardziej potrzebuje przy tym porannego światła słonecznego oraz przynajmniej odrobiny ochrony przed wiatrem. Bulwy sadzimy w odstępach co 20-30 cm w przypadku odmian karłowych i co 70-80 cm u odmian wysokich. Głębokość powinna być taka, by karpę zasypać ok. 5 cm warstwą podłoża. Wysokie odmiany wielkokwiatowe wymagają wsparcia (podwiązywanie). Jeśli jednak umieścimy dalie w rzędzie obok siebie, utworzą wtedy ładny kwitnący żywopłot i będą się wzajemnie wspierać.
Warunki glebowe do uprawy dalii w ogrodzie
Dalie ogrodowe najlepiej kwitną w bogatej, dobrze przepuszczalnej glebie. Poziom pH ich gleby powinien wynosić 6,5-7,0, a więc ma być lekko kwaśny. Jeśli gleba jest cięższa i gliniasta, należy dodać do niej piasek, mech torfowy lub obornik. Rozjaśni to i odpowiednio rozluźni strukturę gleby, aby uzyskać lepszy drenaż. Duże dalie ogrodowe i te hodowane wyłącznie na kwiaty cięte, najlepiej uprawiać osobno na wydzielonej działce, sadząc je w samodzielnych rzędach, bez konkurencji ze strony innych roślin. Dalie średniej i niskiej wysokości dobrze mieszają się natomiast z innymi letnimi kwiatami, a nawet warzywami, jako kwiatowy dodatek w ogrodzie warzywnym. Otwór do sadzenia powinien być nieco większy niż bryła korzeniowa rośliny. Do gleby w nim dodaje się nieco kompostu lub mchu torfowego. Dobrze jest też wymieszać garść zwierzęcej mączki kostnej. Dalie kwitną ok. 8 tyg. po posadzeniu, począwszy od połowy lipca.
Dalia w ogrodzie – podlewanie.
Nie ma potrzeby podlewania gleby w ogrodzie, dopóki nie pojawią się bylwy dalii i zaraz po ich wsadzeniu. Nadmierne podlewanie może bowiem powodować gnicie bulw. Należy poczekać z tym, aż kiełki pojawią się nad ziemią. Nie robi się też jeszcze mulczowania roślin. Ściółka kryje bowiem ślimaki, które zniszczą kiełkujące dalie. Po wykiełkowaniu dalii należy zapewnić im głębokie podlewanie 2 do 3 razy w tyg., najlepiej przez minimum 30 min. za pomocą zraszacza. Dalie należy podlewać obficiej w czasie suszy. Odmiany o dużych kwiatach mogą wymagać dodatkowej uwagi w razie deszczu i wiatru, bo ich wielkie kwiaty mają tendencję do wypełniania wodą i obijania na wietrze.
Nawożenie dali w ogrodzie
Dalie ogrodowe potrzebują najlepiej płynnego nawozu o niskiej zawartości azotu, podobnego do tego, jaki używa się zwykle do warzyw. Najpierw nawozi się je po skiełkowaniu, a następnie co 3-4 tyg. od połowy lata do wczesnej jesieni. Nie należy ich nadmiernie nawozić, zwłaszcza azotem, bo wtedy będzie słabe lub brak kwitnienia oraz słabe bulwy i/lub ich gnicie.
Dalia w ogrodzie – wzmaganie kwitnienia.
Aby kwiaty dalie pięknie kwitły, należy przede wszystkim usuwać kwiaty przekwitnięte. Jeśli chcemy mieć większe kwiaty, można usuwać (wyszczypując) mniejsze pąki rosnące poniżej środkowego pąka kwiatowego. Dzięki temu roślina całą swoją energię skupi na tym jednym kwiecie. Podobnie też rozkrzewia się bardziej krzaczki dalii, skracając czubki pędów głównych. Gęstsze krzewy rodzą więcej kwiatów.
Dalia w ogrodzie – zimowanie i rozmnażanie bulw.
Liście dalii więdną i czernieją wraz z pierwszymi jesienno-zimowymi mrozami. Do zimowania można wyciąć ich części nadziemne i pozostawić w ziemi ich bulwy/karpy, przykrywając miejsce z wierzchu głęboką, suchą ściółką lub trocinami. Jednak w naszym klimacie bezpieczniej jest wykopywać karpy po pierwszych mrozach jesienią i zimować je, przechowując w chłodnym, ciemnym pomieszczeniu. Po wykopaniu wycina się zgniłe bulwy z kęp korzeniowych i pozostawia kępy na zewnątrz, ułożone do góry nogami, aby obeschły.
Potem karpy pakuje się w luźny i suchy materiał (np. piasek, wermikulit, grys, kruszony styropian) i tak przechowuje w dobrze wentylowanym, wolnym od mrozu miejscu, najlepiej w 4,5 do 7,5°C (min 1,5 do max. 10°C). Na wiosnę wysadza się całe bulwy, lub oddziela zdrowe bulwy od rodzimej kępy i rozsadza je pojedynczo, rozmnażając w ten sposób posiadane krzewy dalii. Każda bulwa musi mieć przy tym co najmniej jedno „oko” lub kawałek przymocowanej korony pędowej. „Oczy” znajdują się u podstawy łodygi i wyglądają jak małe różowe guzki. Można też co roku od nowa kupować nowe karpy na wiosnę.
Dalia w ogrodzie – szkodniki i choroby.
Głównymi szkodnikami dalii są ślimaki, które wyjadają przede wszystkim ich młode pędy. Należy je zwalczać chemicznie, rozsypując specjalny granulat z trutką. Ekologicznie stosuje się przynęty-pułapki, stawiając je już 2 tyg. po posadzeniu bulw i kontynuować przez cały sezon. Wyłapywane ślimaki wyrzuca się jak najdalej od ogrodu. Daliom ogrodowym zagrażają też roztocza przędziorki. Aby ich uniknąć, od początku lipca stosuje się opryski, kontynuowane nawet przez wrzesień. Daliom zagrażają też mszyce i choroby grzybowe. Szczególnie w deszczowe lata i jesienią, dalie są podatne na porażenie przez mączniaka prawdziwego, szarą pleśń czy zgniliznę twardzikową. Przeciw mszycom i grzybom stosuje się opryski odpowiednimi środkami ochrony roślin.
Przepiękne kwiaty, chyba kupię do swojego ogrodu 😉