Namorzyny

Namorzyny nazywane też lasami mangrowymi występują w klimacie ciepłym w strefie wybrzeży morskich. Odznacza je bogactwo różnych dzikich zwierząt. Mimo ważnej roli ekologicznej jaką odgrywają, obecnie są niestety zagrożone zniszczeniem. Konieczne przeczytaj wszystko gdzie i jak rosną namorzyny. Sprawdź także, jak wielkie znaczenie ekologiczne mają lasy namorzynowe (lasy mangrowe, mangrowia). Czy można je zobaczyć na własne oczy?

Namorzyny definicja i występowanie

Namorzynami nazywa się lasy namorzynowe tworzone przez pewne gatunki drzew i krzewów. Namorzyny są też nazywane mangrowce lub mangrowia. Namorzyny stanowią wiecznie zieloną formację roślinną zwaną też lasy namorzynowe lub mangrowe, uważaną za pionierską. Gdyż rosną i mogą przetrwać w miejscach niedostępnych dla innych roślin. Występują wzdłuż wybrzeży morskich w ciepłej strefie klimatycznej, a konkretnie w niemal całej strefie międzyzwrotnikowej. Najczęściej spotkać je można w obszarach pływów morskich. Zasięg ich występowania w tej strefie ograniczają zimne prądy morskie. Które zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej i Afryki. Państwa mające największe zasoby formacji mangrowych na swoich wybrzeżach to przede wszystkim: Indonezja (21%), Brazylia (9%) i Australia (7%). W sumie na świecie namorzyny zajmują przy tym ok. 150 tys. km² (stan z 2010 roku).

Namorzyny – wymagania i warunki siedliskowe

Jako rośliny, namorzyny są formacją ziemno-wodną, która tworzy się na przybrzeżnych płyciznach morskich – szczególnie w miejscach osłoniętych od niszczycielskiej siły fal wodnych i wiatrów. Namorzyny najchętniej porastają więc rafy koralowe, wybrzeża zatok, laguny oraz ujścia i delty rzek. Płaskie i niskie wyspy potrafią pokrywać nawet w całości gęstym płaszczem swych demonicznych korzeni. Szerokość pasa namorzynów może być bardzo duża (nawet do kilku kilometrów). Ponieważ na ogół występują w obszarach pływów morskich. Dlatego często nazywa się również lasami pływowymi. Nie zawsze jednak w takich namorzynowych miejscach występują ewidentnie wyraźne pływy. Pływy morskie tak czy inaczej zawsze mają wilki wpływ na namorzyny i praktycznie kształtują ich wygląd.

W czasie przypływu mangrowia są bowiem zalewane często nawet na tyle mocno, że widoczne pozostają wtedy jedynie korony tych przybrzeżnych drzew. Dopiero odpływ na powrót je odsłania wraz z powierzchnią gruntu, który gęsto porastają. Korzenie namorzyn wystają mocno z gruntu i są mniej lub bardziej poplątane. Ze względu na ograniczanie falowania przez te korzenie i rosnące pędy nadziemne roślin mangrowych, intensywnie odkładają się w miejscu ich bytności obfite drobnoziarniste osady (zarówno organiczne, jak i mineralne). Użyźnia to ubogi grunt na którym namorzyny rosną, dostarczając im niezbędny pokarm. Podłoże wybrzeży porastanych przez lasy namorzynowe jest przy tym zróżnicowane lecz samo w sobie ubogie – bowiem są to min. nagie skały koralowe, piaski, lub pokłady piaszczysto-muliste. Do tego zachodzący tu rozkład nanoszonych pływami cząstek organicznych pozbawia je tlenu.

Namorzyny – szata roślinna

Namorzyny tworzą rosnące w różnym zwarciu ze sobą krzewy i drzewa mangrowe (od roślin pojedynczych, po bardzo gęsto splecione ze sobą zarośla i lasy). Spotykane krzewy i drzewa najczęściej są niższe. Jednak bywają tu również drzewa mogące dorastać nawet do 20 m wysokości. Rośliny mangrowe należą do różnych rodzin i gatunków. Jednak zbliżone warunki siedliskowe w jakich bytują sprawiły, że wykształciły bardzo podobne przystosowania do tak specyficznego środowiska. Można spotkać dzięki temu u tych roślin wiele przykładów zjawiska konwergencji. Konwergencja w biologii oznacza „proces powstawania morfologicznie i funkcjonalnie podobnych cech (czyli analogicznych) w grupach organizmów odlegle spokrewnionych (niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych), odrębnych dla tych grup cech pierwotnych, w odpowiedzi na podobne lub takie same wymagania środowiskowe”.

Takie często występujące cechy roślin należących do omawianej formacji mangrowej (namorzynowej) to:

szczudlaste, długie i poskręcane korzenie przybyszowe, działające jako stabilizatory kotwiczące namorzyny w grząskim podłożu – tzw. korzenie podporowe;

korzenie oddechowe nazywane też pneumatoforami, które umożliwiają pobór tlenu bezpośrednio z nadwodnej atmosfery, jest to konieczne z powodu deficytu tlenu w podłożu;

mięsiste organy umożliwiające namorzynom życie i funkcjonowanie w warunkach silnego zasolenia wody morskiej – ich mięsiste liście gruboszowate dobrze magazynują zapasy słodkiej wody;

zdolność do niskiej transpiracji wody oraz systemy filtracji wody w korzeniach – dzięki czemu namorzyny pozbywają się z niej soli, którą następnie wydalają na zewnątrz;

zdolność namorzyn do żyworodności, skiełkowane młode rośliny opadają od rośliny macierzystej dopiero wtedy, gdy lepiej zakotwiczą się w podłożu i są już w stanie oprzeć się falom morskim i pływom.

Oczywiście poszczególne gatunki mangrowców mają różny stopień tolerancji i odporności na falowanie wody, zasolenie i długość okresu zalewania w czasie pływów. Z tego względu w obrębie formacji mangrowych można wyróżnić wyraźne pasy odmiennych gatunków roślinności (odmienny skład gatunkowy). Pasy te mają zawsze układ równoleżnikowy w stosunku do brzegów morskich, które porastają.

Fauna

W koronach drzew gnieżdżą się liczne ptaki , korzenie oblepiają małże , jest to znakomity teren żerowania drapieżników takich jak ( tygrysy, węży, krokodyli ). Lasy namorzynowe stanowią miejsce schronienia dla młodego narybku (np. skoczka mułowego ), to żerowisko małp, jeleni, nadrzewnych krabów.

Namorzyny – rola ekologiczna, zagrożenia i ochrona

Namorzyny pełnią bardzo ważną rolę w środowisku. Ochraniają wybrzeża przed ich wymywaniem przez fale i pływy, scalają i użyźniają grunt. Przyczyniają się do tworzenia nowych połaci gruntu (szczególnie wysp). Stanowią schronienie i środowisko życia dla dużej rzeszy innych roślin i zwierząt. Obecnie namorzyny są jednak formacją silnie zagrożoną na świecie. Lasy namorzynowe są bowiem zastępowane przez tzw. saliny, czyli nadbrzeżne zakłady przemysłowe na masową skalę pozyskujące sól poprzez odparowywanie wody morskiej. Zagrożenie dla nich stanowią też przybrzeżne rybne stawy hodowlane, rybołówstwo przybrzeżne, postępująca zabudowa nadbrzeżnych miast, turystyka i rekreacja, instalacje portowe oraz budowa i rozbudowa portów. Lasy namorzynowe poddaje się odlesianiu i na powstałych w ten sposób równinach bagiennych buduje się wały ziemne, odgradzające stały ląd od morza. Natomiast na tych bagiennych równinach zakłada się wyniszczające je biologicznie uprawy ryżu.

Lasy namorzynowe ulegają przekształceniom i degradacji również z powodu postępującego zanieczyszczenia środowiska lądowego i wodnego, a także naturalnych zaburzeń równowagi pomiędzy wodą słona i słodką. Obecnie niezbędna jest więc ochrona mangrowców. Zwrócono na nią większą uwagę i spopularyzowano jej potrzebę szczególnie po słynnym, wielkim tsunami, jakie w 2004 r. przeszło na Oceanie Indyjskim. Zabijając rzesze ludzi i zwierząt. Okazało się wtedy jak wielka i nieoceniona jest rola mangrowców w ochronie wybrzeży. W miejscach, gdzie brzegi lądu porastały lasy namorzynowe zadziałały one jak bariera ochronna pochłaniająca energię fal i unicestwiająca je często zanim mogłyby dotrzeć w głąb lądu. W miejscach tych straty materialne oraz liczba ofiar były więc zdecydowanie mniejsze. Mimo bardzo dużej kampanii na rzecz ochrony namorzyn – tylko nieznacznie zahamowano jednak jak dotąd tempo ich zaniku. Obecnie szacuje się do 0,7% strat powierzchniowych w mangrowcach rocznie. Między rokiem 1980 i 2010 ubyło aż 35 tysięcy km² lasów namorzynowych.

Powiązane wpisy:

Wanilia płaskolistna Rośliny mięsożerne