Konie w Polsce od wieków są lubiane i mają poważanie. Obecnie ich hodowlą w celach jeździecko-rekreacyjnych interesuje się coraz więcej osób. Dlatego, jeśli lubisz konie starych chronionych ras? Konieczne przeczytaj wszystko na temat – dopłaty unijne do konika polskiego (konik polski dopłaty). Sprawdź też, jak hodować konika polskiego.
Co to za konie?
Konik polski to jedyna rodzima rasa konia, która powstała/wyewoluowała na naszych ziemiach bez udziału obcych ras i przetrwała do dzisiaj. Koniki te uważa się też za jedynego na świecie bezpośredniego potomka tarpanów. Naturalnym środowiskiem życia tych zwierząt były dzikie polskie puszcze i lasy, dlatego ostatnie dzikie ich stada przetrwały w okolicach Puszczy Białowieskiej. Koniki polskie udomowiono całkowicie dopiero w XX w. Druga wojna światowa znacznie przetrzebiła populację koników polskich i sprawiła, że stały się zagrożone całkowitym wyginięciem.
Dlatego po wojnie wzięto je pod ochronę. Obecnie główny cel hodowców stanowi dążenie do zachowania rasy wraz z typowymi dla niej cechami pierwotnymi. Polski Związek Hodowców Koni bardzo dba o czystość krwi konika polskiego, dlatego nie można ich krzyżować z innymi rasami koni. Prowadzi się też ścisły program hodowlany, w którym dobór par do rozrodu jest planowany, a każdy nowonarodzony źrebak podlega potem obowiązkowej rejestracji.
Pochodzenie i udomowienia konika polskiego
Rasa konika polskiego powstała prawdopodobnie z przypadkowego skrzyżowania lokalnych małych koników ze słynnymi tarpanami. Ewoluowała ponadto w warunkach naturalnych, w leśnych obszarach Litwy, Polski i Prus. Koniki te do dzisiaj zachowały wiele cech typowych dla dzikich koni. Udomowienie konika polskiego trwało stosunkowo długo. Ostatnie dzikie osobniki żyły wolno aż do końca XIX w. Z powodu II wojny światowej i wcześniejszych polowań konikom polskim zagroziło nawet całkowite wyginięcie.
Już pod koniec lat 40 XX w. zaczęto jednak odbudowę hodowli. Odnaleziono na początek jednak tylko kilka egzemplarzy, więc wyjściowy materiał genetyczny był słaby. Udało się jednak odzyskać sporo osobników pochodzących od koników wyłapanych ze stanu dzikiego i oddanych przed laty rolnikom. Zaczęto też kojarzyć je między sobą, by odzyskać pierwotny wygląd tej starej, dzikiej rasy. W latach 80 XX w. podjęto starania, w celu wykształcenia osobników o najbardziej typowych pierwotnych cechach zbliżonych do tarpana.
Możliwe jest nawet przyszłe zrekonstruowanie legendarnego tarpana, który wyginął XIX w. z powodu polowań. Ostatnie dzikie tarpany najdłużej przetrwały w Puszczy Białowieskiej do ok. 1780 r. Wtedy zostały odłowione i zamknięte w prywatnej posiadłości hrabiów Zamojskich, w Zwierzyńcu k. Biłgoraja. Około 1806 r. rozdano je jednak okolicznym chłopom, przez co datę tę uznaje się za ostateczny akt udomowienia dzikich koni na ziemiach polskich.
Wygląd i umaszczenie konika polskiego
Konik polski to prymitywny, mały koń o silnej i krępej budowie i wyglądzie bardzo podobnym do wymarłego tarpana. Mimo mocnej i krępej sylwetki głowa u tych koni jest raczej lekka, z dość szerokim czołem i zwykle prostym profilem. Ich szyja jest krótka i szeroka. Wysokość w kłębie dorosłych klaczy i ogierów wynosi 130-145 cm, natomiast ich masa ciała waha się w granicach 350- 400kg, obwód klatki piersiowej ma minimalnie 165 cm, a obwód nadpęcia min. 16.5 cm u klaczy oraz 17.5 cm u ogierów. Koniki polskie mają do tego wyłącznie myszate umaszczenie z ciemną (czarną) pręga na grzbiecie, biegnącą od szyi do nasady ogona. Wszelkie odstępstwa od tego umaszczenia (siwizna, białe znaczenia) uważa się za niepożądane, a osobniki takie eliminuje się z rozrodu i hodowli. Owłosienie głowy i ogona jest obfite, szczególnie zimą.
Jak hodować konika polskiego – wykorzystanie i przydatność.
Odkąd koniki polskie udomowiono, ich siła, odporność na choroby i wytrzymałość sprawiły, że stały się popularne w pracy na roli. Obecnie jednak konik polski jest chroniony i wykorzystywany raczej jedynie w rekreacji i agroturystyce. Ogólnie koniki te są do tego uległe, potulne, cierpliwe i niewielkie, więc dobrze nadają się też do pracy w szkółkach jeździeckich i pracy z dziećmi, także upośledzonymi (hippoterapia). Wybrane bardziej pojętne osobniki mogą też pracować w zaprzęgu i uczestniczyć w różnych zawodach jeździeckich. W stadzie koniki polskie nie wdają się w bójki i współpracują ze sobą, zgodnie respektując jednego przywódcę.
Jak hodować konika polskiego – żywienie i pojenie
Utrzymanie konika polskiego jest korzystne, bo o wiele tańsze niż w przypadku dużych, szlachetnych ras koni. Można też uzyskać dopłaty unijne do konika polskiego. Zapotrzebowanie na jedzenie u tej rasy także jest znacznie mniejsze, ponieważ koniki te potrzebują tylko ok. 7 kg strawy, w której ma być nieco ponad 300 g białka (pasza ma też być bogata w witaminy i minerały). Pozostałe ogólne zasady karmienia koników polskich są takie same jak w przypadku innych ras koni – czyli np. karmienie ok. 3 razy dziennie, posiłkami złożonymi z dawki siana, paszy i zielonki, ale bez pasz pęczniejących lub fermentujących. Ich pasza nie może też być rozdrobniona.
Ponadto, 50% dziennego zapotrzebowania na siano należy podawać konikom polskim w ich ostatnim posiłku wieczornym. Osobniki użytkowane wierzchowo i do powozów muszą otrzymywać karmę maksymalnie skoncentrowaną, a konie ciężko pracujące – dużą dawkę marchwi bogatej w wit. A, dla właściwej kondycji i działania mięsni oraz ścięgien. Koniki te muszą też mieć stały dostęp do czystej wody o temperaturze pokojowej ok. 12oC (najlepsze są poidła automatyczne samo napełniające). W czasie upałów należy je poić częściej (do 5-6 razy na dobę, jeśli nie ma poideł automatycznych). Po pracy i dużym wysiłku należy poczekać z pojeniem do 1,5 godziny, aż koń ochłonie i wyschnie z potu.
Jak hodować konika polskiego – pielęgnacja
Koniki polskie mają długą i bardzo bujną grzywę oraz ogon. Gdy chodzą więc luzem, we włosy te łatwo mogą wplątywać się różne zanieczyszczenia i fragmenty roślin. Koniki te lubią się również tarzać. Wszystko to może wywoływać stany zapalne i grzybice. Dlatego niezbędne jest codzienne wyczesywanie koników polskich włosianą szczotką (sierść, grzywę i ogon). Usunie to zanieczyszczenia i rozplącze dłuższy włos. Bardzo ważna jest też regularna pielęgnacja kopyt oraz sprawdzanie stanu zdrowia i kondycji każdego konia.
Taki codzienny monitoring najlepiej jest robić przed i po treningu. Zależnie od eksploatacji i sposobu użytkowania konia, co jakiś czas należy też robić rozczyszczanie kopyt – co najmniej raz na 8 tyg. Zabieg ten polega na usunięciu starych podków, ścięciu wyrośniętego rogu kopytowego, wyrównaniu i oczyszczeniu podeszwy, oraz ponownym zakuciu konia w nowe podkowy. Podkuwa się jednak tylko te koniki, które pracują w zaprzęgu lub pod siodłem. Pozostałym jedynie skraca, wyrównuje i czyści się kopyta.
Choroby i zagrożenia
Rasa konik polski jest bardzo odporna na choroby. Jedynie wyjątkowo i na starość ich zdrowie może zacząć szwankować. Najczęściej notowane u koników polskich możliwe choroby, to przede wszystkim tzw. „morzysko”, czyli zaburzenia pracy układu pokarmowego (np. problemy trawienne, skręt jelit, zaparcia, kolki). Inne możliwe dolegliwości to np.: ochwat (po napojeniu zgrzanego konia zimną wodą powstaje szok termiczny, wywołujący zapalenie tkanki rogu kopytowego), gruda, czyli zapalenie skóry na pęcinie (bardzo bolesna rana, powstająca w wyniku częstego brodzenia w wodzie, błocie i śniegu), paraliż zadu po kilkudniowej przerwie w treningu lub pracy (nagły wzrost kwasu mlekowego w mięśniach zadu wywołuje wtedy paraliż i ból, dlatego koniom należy zapewniać codzienną dawkę ruchu). Ryzyko ewentualnej choroby zmniejszy jednak właściwa pielęgnacja i dieta konia oraz regularne sprzątanie jego boksu.
Dopłaty unijne do konika polskiego (konik polski dopłaty)
Unijny Program Rozwoju Obszarów Wiejskich PROW od wielu lat przewiduje dopłaty „w ramach programu Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie”. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi w ramach działania programu PROW na lata 2014-2020, dzięki działaniom Polskiego Związku Hodowców Koni oraz Instytutu Zootechniki w Krakowie, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi od dnia 21 kwietnia wprowadził wyższe dopłaty unijne do konika polskiego. W poprzedniej kadencji tegoż programu na lata 2007-2013 za każdego hodowanego (posiadanego) osobnika konika polskiego można było otrzymać 1500 zł dopłaty rocznie.
Natomiast w aktualnym programie PROW 2014-2020 stawka ta wynosi 1700 zł rocznie. Aby jednak móc skorzystać z tej dotacji (konik polski dopłaty), należy spełnić pewne warunki dodatkowe. Przede wszystkim trzeba posiadać same koniki tej rasy – w tym minimum 2 klacze wpisane do księgi hodowlanej. Niezbędne jest ponadto prowadzenie działalności rolniczej na powierzchni minimum 1 ha, a także kontakt osobisty z Instytutem Zootechniki w Krakowie, który koordynuje zasoby genetyczne gatunków i ras zwierząt hodowlanych. Lokalny doradca rolno–środowiskowy musi też zatwierdzić hodowcy plan i zadania hodowlane na najbliższe 5 lat. Na końcu w miejscowym biurze ARiMR trzeba jeszcze złożyć wniosek o przystąpienie do omawianego działania PROW (można go składać od ok. połowy marca danego roku.
