Gęś gęgawa (Anser anser)

Czy widząc klucze gęsi, wracających do naszego kraju wczesną wiosną, zastanawialiście się, jakie rasy ptactwa zmierzają w stronę bagien i mokradeł? Samo stwierdzenie, że „gęś to gęś”, to zdecydowanie zbyt mało. Po naszym niebie podróżują tysiące ptaków, dlatego warto zainteresować się tematem nieco bliżej. Najpopularniejszymi przedstawicielami gęsiej rodziny jest gęś zbożowa i gęś gęgawa. Mimo uderzającego podobieństwa w wielu aspektach, obie gęsi różnią się od siebie. Gęś zbożowa zazwyczaj osiąga liczebną przewagę w stadzie. My jednak zajmiemy się drugą – mniej powszechną, ale również godną uwagi rasą. Gęś gęgawa w Polsce ma nieliczne lęgowiska, ale z całą pewnością warto lepiej poznać ten gatunek.

Gęś gęgawa to duży, wędrowny ptak należący do rodziny kaczkowatych. Jego naturalne tereny zamieszkania to Europa i Azja. Zimę, gęś gęgawa spędza w ciepłych krajach śródziemnomorskich, a także na południu Azji. To właśnie gęś gęgawa dała początek rasie gęsi domowych, jakie doskonale znamy z przydomowych hodowli oraz gospodarstw rolnych. Gęś gęgawa osiąga długość ciała na poziomie 85-100 cm. Rozpiętość skrzydeł tego ptaka może dojść do półtora metra. Dorosła samica waży ok. 4 kg, samiec – 5 kg.

Gęgawa dzieli się na dwa gatunki:

Anser anser – zamieszkujący Europę środkową i północną,
Anser rubrirostris – zamieszkujący Europę wschodnią i środkową, do Chin.

Gęś gęgawa opis

Jak wygląda gęś gęgawa? Przede wszystkim warto zwrócić uwagę, że wśród tej rasy nie występuje dymorfizm płciowy. Oznacza to, że zarówno samice, jak i samce tej rasy wyglądają dokładnie tak samo. Opisując wygląd zewnętrzny warto skupić się na kilku podstawowych cechach jak upierzenie, kolor dzioba i kończyn. Gęś gęgawa ma więc barwę szaro-popielatą. Na wierzchu i bokach ciało gęsi posiada prążki. Na jaśniej upierzonym brzuchu, który najczęściej ma barwę białą, gęś gęgawa posiada również prążki, lecz mają one ciemniejszą barwę. Pręgi na całym ciele są poprzeczne, za szyi zaś – podłużne.

Charakterystyczną cechą gęsi gęgawy, wyróżniającą ją z grona innych gęsi, jest jasnoszary spód skrzydeł, który można zauważyć w trakcie lotu gęsi. Pomaga to odróżnić gęgawy od innych przedstawicieli gęsich ras. Dziób gęsi gęgawy ma pomarańczową barwę, a jej nogi są różowe. Jeśli chodzi o długość życia, gęś gęgawa może żyć nawet kilkanaście lat, co jest sporym osiągnięciem jak na ptactwo wędrowne.

Źródła podają, że najdłużej żyjąca gęś gęgawa, oznaczona przez człowieka, w chwili śmierci miała 15 lat.

Biotop

Naturalne miejsca bytowania gęsi gęgawy, to okolice zbiorników wodnych, podmokłe i bagniste łąki oraz wszelkie tereny o wilgotnym podłożu. Idealnym miejscem do założenia gniazda będą dla niej trzciny, małe wysepki na stawach i jeziorach czy bagna. Gęsi uwielbiają miejsca trudno dostępne, ponieważ taka lokalizacja chroni przed drapieżnikami i innym zagrożeniem.

Gęś gęgawa przeloty

Okres przelotowy u gęsi obejmuje wczesną wiosnę (luty-marzec) oraz jesień (wrzesień-listopad). Jesienią gęsi odlatują do ciepłych krajów, wiosną wracają do miejsc swojego naturalnego bytowania. Co ciekawe, gęsi zamieszkujące naturalnie ziemie Wielkiej Brytanii, pozostają na miejscu przez cały rok – nie migrują w ogóle. To niejedyna wyjątkowa cecha, jaką posiada gęś gęgawa Ciekawostki na temat tej rasy od lat fascynują ornitologów i miłośników zwierząt. Jedną z cech, która wzbudza największe uznanie jest fakt, że gęsi te łączą się w pary na całe życie. Nawet pokonywanie wielu tysięcy kilometrów nie stanowi dla gęsiej rodziny przeszkody w byciu razem. Ich niebywała wierność stanowi temat licznych rozważań naukowych. Pół żartem można stwierdzić, że jest również dowodem na to, że prawdziwej miłości nie pokona żadna odległość.

Gęś gęgawa wylęg

Gęś gęgawa w Polsce spotykana jest niemal na terenie całego kraju. Zamieszkuje w większości tereny nizinne. Warto jednak dodać, że jeśli chodzi o potencjał lęgowy tej rasy, jest on w naszym kraju nieliczny. Szacuje się, że na terenie zachodniej Polski gniazduje ok. 1500 par gęsi. Jak wygląda wylęg młodych? Warto powiedzieć o nim kilka słów, ponieważ również zasługuje na uwagę. Jak już wspomnieliśmy, idealnym terenem na gniazdo są szuwary, trzciny, zarośla lub bagna. Co ciekawe, gęsi budują gniazda również na wierzbach, a także na dachach budynków.

Kolejną ciekawostką dotyczącą gęgawy jest fakt, że samiec – w odróżnieniu od innych ptaków – nie buduje gniazda. Ta rola przypada wyłącznie samicy. Samiec w tym czasie ma inne zadania – musi zadbać o bezpieczeństwo i czuwać nad tym, by rodzina nie została zaatakowana przez drapieżniki. Gniazdo budowane jest z trawy, roślin wodnych, gałęzi oraz innych dostępnych materiałów. Wyścielane puchem, stopniowo przygotowywane jest na złożenie przez samicę jaj.

Wylęg dokonuje się po ok. 27-29 dniach. Samica może złożyć nawet 20 jaj, jednak rzadko zdarza się by wszystkie małe pisklęta dożyły do wieku dorosłego. Istotny jest fakt, że pisklęta, niemal natychmiast po wykluciu, opuszczają gniazdo. Zwykle już po 1 dniu są gotowe by wraz z rodzicami udać się nad wodę. Gęsia rodzina płynie zawsze w ustalonej hierarchii. Jako pierwsza, po wodzie porusza się matka, następnie w rzędzie płyną małe, a na samym końcu ojciec, który zabezpiecza rodzinę. Młode gęsi uzyskują zdolność do lotu po ok. 8 tygodniach.