Wyjaśnienie czynników ryzyka specyficznych dla kobiet-matek w skrajnym wieku, może stanowić okazję do zapobiegania wadom genetycznym i chorobom u ich potomstwa. Wszystkie kobiety powinny zostać poinformowane o możliwościach zapobiegania, takich jak np. suplementacja kwasu foliowego, w celu ograniczenia występowania wad wrodzonych potomstwa. Planujesz mieć dziecko, a znajdujesz się w niezbyt odpowiednim do tego celu wieku, więc koniecznie sprawdź, co o tym mówią lekarze. Przeczytaj – ryzyko wad genetycznych a wiek matki.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – dane statystyczne.
Wady wrodzone dotykają 3% urodzonych dzieci i są jedną z głównych przyczyn umieralności niemowląt. Zarówno młodszy, jak i starszy wiek matki mogą stanowić zwiększone ryzyko niektórych wad wrodzonych. Prowadzi się więc od lat wiele badań naukowych, w których oceniany jest związek między wiekiem matki w przewidywanym terminie porodu, a ryzykiem wad wrodzonych – ryzyko wad genetycznych a wiek matki.
Chociaż wady wrodzone dotyczą tylko 3% urodzeń, stanowią ważny problem. Ich przyczyny nadal nie są przy tym znane w około dwóch trzecich przypadków. Zarówno młodszy, jak i starszy wiek matki może tu jednak stanowić zwiększone ryzyko wszelkich wad wrodzonych u dzieci.
Ryzyko to ma istotne znaczenie dla zdrowia publicznego, ponieważ wskaźnik urodzeń wśród kobiet w wieku od 15 do 19 lat rośnie na świecie, podobnie jak rośnie też starzenie się społeczeństw i związana z tym ilość porodów u matek powyżej 40 roku życia.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – zbyt młody wiek matki.
Liczba urodzeń wśród nastoletnich matek rośnie i stanowi poważny problem. Generuje też znaczący koszt społeczno-ekonomiczny, bo ciąża u nastolatków jest podatna na niekorzystne wyniki zdrowia płodu i matki. Częste jest m.in. wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrostu płodu, jego niska masa urodzeniowa, poród przedwczesny i konieczność cesarskiego cięcia.
Istnieją też ograniczone dane o powiązaniach młodego wieku matki, a wadami wrodzonymi jej dziecka. W pewnym badaniu populacyjnym przeprowadzonym w USA zidentyfikowano silne związki między młodszym wiekiem matki (13-19 lat), a niektórymi wadami wrodzonymi, w tym wadami rozwojowymi ośrodkowego układu nerwowego, przewodu pokarmowego i układu mięśniowo-szkieletowego.
Opublikowano bardziej spójne wyniki w odniesieniu do związku między młodym wiekiem matki, a chorobą gastroschisis. Niedawno opublikowane badanie oparte na danych z 15 krajów europejskich dowiodło też związki między ciążami nastolatków, a gastroschisis, atrezją trójdzielną, enencefalopatią oraz wadami układu pokarmowego i nerwowego u dzieci. Co ciekawe, macierzyński model wieku dotyczący ryzyka wad wrodzonych ich dzieci, różni się jednak w poszczególnych krajach europejskich.
Sugeruje to, że bardziej czynniki stylu życia lub pochodzenie genetyczne, a nie wiek biologiczny matki, przyczyniają się do etiologii wad wrodzonych u potomstwa młodszych matek. W innych badaniach postawiono z kolei hipotezę, że niekorzystne wyniki ciąży u młodszych matek można też przypisać czynnikom niebiologicznym, jak np. niższy status społeczno-ekonomiczny, brak ubezpieczenia zdrowotnego i odpowiedniej opieki prenatalnej, w tym suplementacji multiwitaminami z niezbędnym kwasem foliowym.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – starszy wiek matki.
Starszy wiek matki również nie pozostaje obojętny, jeśli chodzi o ryzyko wystąpienia wad genetycznych u dziecka. Badania wykazały, że starszy wiek matek wiąże się m.in. z ryzykiem, takim jak problemy z płodnością, porody mnogie i anomalie chromosomalne. Ponadto, u większej ilości kobiet w starszym wieku poród ich dziecka zostaje też opóźniony. Wszystko to powoduje, że ok. 14,9% rocznych urodzeń żywych dzieci przypada na kobiety w wieku 35 lat lub starsze.
Powszechnie wiadomo też, że starszy wiek matki jest silnie związany z wadami wrodzonymi chromosomów, takimi jak trisomie 13, 18 i 21. W kilku badaniach zaobserwowano również związek między starszym wiekiem matki, a nonchromosomalnymi wadami wrodzonymi, takimi jak wady cewy nerwowej, rozszczep wargi lub podniebienia, wrodzona przepuklina pachwinowa i wady serca różnego rodzaju. Jednak wielkość ryzyka dla konkretnych wad niechromosomalnych, u matek starszych powyżej 40 lat jest nadal niejasna.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – aktualne badania naukowe.
Chociaż istnieje dużo danych o zwiększonym ryzyku wad wrodzonych chromosomalnych, wciąż trwa debata, czy starszy wiek matek zwiększa występowanie wad wrodzonych niechochosomalnych. Są też pewne dane na temat wpływu młodszego wieku matki na ryzyko wad wrodzonych dziecka.
Chociaż niektóre czynniki ryzyka, takie jak rasa matki, były analizowane, to innych czynników ryzyka, jak np. wskaźnik masy ciała (BMI), często nie uwzględniano. Wzrost inicjatyw w zakresie świadomości zdrowia publicznego, dotyczących palenia i spożywania alkoholu podczas ciąży, opieki prenatalnej oraz suplementacji multiwitaminami zawierającymi kwas foliowy, może z kolei zmniejszać potencjalne czynniki ryzyka związane z wiekiem matki, odnośnie niektórych wad wrodzonych u dzieci.
W USA wykazano ostatnio, że młodszy wiek matki <20 lat jest związany z gastroschisis, owodniową sekwencją pasm i nieprawidłowościami w obrębie żył płucnych u ich potomstwa. Z drugiej strony okazało się, że starszy wiek matki ?40 lat, związany jest z pewnymi defektami przegrody międzyprzedsionkowej i komorowej serca, tetralogią Fallota, atrezją przełyku, kraniosynostozą i wnętrostwem. Przypuszcza się, że zwiększone ryzyko wystąpienia gastroschisis w młodszej populacji jest spowodowane czynnikami ryzyka nieproporcjonalnie wyższymi wśród nastolatków. Te czynniki ryzyka obejmują niskie BMI, palenie papierosów, używanie narkotyków, infekcje układu moczowo-płciowego, choroby przenoszone drogą płciową oraz wirus Epsteina-Barra.
Zwiększone ryzyko wystąpienia gastroschisis u młodszych matek, jest prawdopodobnie związane głównie z częstszym paleniem papierosów, w porównaniu do starszych matek. Jednak niektóre badania takiego związku nie wykazują. Zaobserwowano też większy odsetek niedowagi u nastoletnich matek, niż u matek starszych. Może to sugerować niedobory żywieniowe, które z kolei mogą generować wady genetyczne i inne choroby potomstwa.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – niektóre badania dają niejednoznaczne wyniki.
W przypadku całkowitego anomalii żył powrotnych z obiegu płucnego, zaobserwowano statystycznie istotny zwiększony iloraz szans na to schorzenie u dzieci matek w młodym wieku. Chociaż iloraz szans takich anomalii w przypadku matek w starszym wieku też był podwyższony, to jednak nie okazał się statystycznie istotny.
W innym badaniu wykorzystującym dane NBDPS z lat 1997–2004 zaobserwowano powiązania z młodym i starszym wiekiem ojcowskim oraz z nieprawidłowym powrotem żył płucnych. Jednak tylko powiązania z młodym wiekiem ojcowskim były istotne statystycznie. Kilka badań sugeruje, że związek między młodym wiekiem matki a złym wynikiem ciąży, w tym wadami wrodzonymi, jest związany z czynnikami biologicznymi, takimi jak niedojrzałość ginekologiczna matki i stan odżywienia.
Wzrost i rozwój płodu jest bowiem wysoce zależny od prawidłowości wzrostu łożyska i transportu składników odżywczych. W ciążach nastolatków rywalizacja o składniki odżywcze między ciałem rozwijającej się nastoletniej matki, a jej łożyskiem i płodem, może powodować problemy i niekorzystne wyniki ciąży. Ponadto nastoletnie matki częściej palą, piją alkohol i mają niewłaściwą dietę, co dodatkowo zwiększa niedobory żywieniowe, w porównaniu z bardziej świadomymi tych zagrożeń matkami starszymi. Starszy wiek matki może być za to silniejszym czynnikiem ryzyka niektórych wad serca.
W szczególności u matek w wieku 40 lat zaobserwowano zwiększone ryzyko kilku wad serca, w tym wad przegrody międzykomorowej, wad przegrody przedsionkowej i tetralogii Fallota. Nowsze badania wykazały związek między wiekiem matki 35 lat, a defektami przedsionkowo-komorowymi, zwężeniem aorty, wadami przegrody międzykomorowej i wadami przegrody przedsionkowej płodu.
Ponieważ jednak wady przegrody międzykomorowej mogą zamykać się samoistnie do 2 lat po urodzeniu, możliwe jest, że wady te nie są wykrywane, jeśli wystąpią i spontanicznie zamkną się potem u niemowląt urodzonych przez młodsze matki. Niektóre dane badawcze mogą być więc w różnym stopniu niepełne.
Ryzyko wad genetycznych a wiek matki – podsumowanie.
Wady wrodzone dzieci występują zarówno u matek w wieku nastoletnim, jak i u matek starszych powyżej 40 roku życia. Wady takie w każdym przypadku są zagrożeniem dla zdrowia publicznego. W krajach rozwiniętych rośnie jednak odsetek urodzeń żywych wśród matek młodszych i starszych. Mogą też istnieć powiązania między czynnikami biologicznymi, a pewnymi wadami wrodzonymi u dzieci, których to wad nie można modyfikować.
Poprawa czynników stylu życia matki może jednak w znaczącym stopniu pomóc poprawić wyniki zdrowia jej niemowlęcia. Bez względu na wiek, kobiety powinny dbać o swoje zdrowie przed poczęciem oraz być świadome informacji o wszystkich zagrożeniach i potencjalnych możliwościach zapobiegania im. Ważne jest szczególnie rzucenie palenia, niezażywanie alkoholu, zdrowa dieta i suplementacja kwasem foliowym. Zmniejsza to ryzyko wad wrodzonych u dzieci.
