Pewnie niejedna osoba, czytając, opisy zoologiczne zadawała sobie pytanie, jak wygląda wół piżmowy? Zwierzę to ma dziwny wygląd i niesamowite przystosowania do życia w mroźnej tundrze dalekiej Północy. Piżmowół to krępa i masywna kula puchatej sierści z dużymi, zagiętymi w dół i ku przodowi rogami. Koniecznie zobacz jak wygląda wół piżmowy, zwany też piżmowół. Przeczytaj co to jest wół piżmowy, piżmowół zwierzę dalekiej Północy. Sprawdź też wół piżmowy zwyczaje.
Co to jest wół piżmowy? Piżmowół arktyczny (łac. Ovibos moschatus, Blainville 1816 r.), jest też nazywany piżmowół lub wół piżmowy. Jest to roślinożerny ssak (gromada Mammalia) łożyskowy z rzędu parzystokopytnych (łac. Artiodactyla), rodziny krętorogich zwanych też wołowatymi lub pustorożcami (łac. Bovidae) i rodzaju piżmowół (łac. Ovibos), jako jego wyłącznie jedyny przedstawiciel gatunkowy. Najbliższy krewny piżmowoła arktycznego to żyjący we wschodnich Himalajach takin (łac. Budorcas taxicolor).
Jak wygląda wół piżmowy – krótki opis liczbowy.
Piżmowół zwierzę ma długość jego ciała wynoszącą bez ogona 1,8-2,5 m (ogon ma 7-10 cm długości), przy masie ciała w granicach 200-400 kg. Jego wysokość w kłębie dochodzi do 1,4 m (110-145 cm), a rozpiętość rogów do 70 cm. Krowy są jednak zawsze znacznie mniejsze i lżejsze od byków, mając długość do ok. 1,95 m i wysokość w kłębie do ok. 1,15 m. Piżmowół porusza się ponadto z prędkością do ok. 60 km/h i dożywa do ok. 12-20 lat. Piżmowół jest też około dwa razy lżejszy od żyjących w Polsce żubrów (łac. Bison bonasus).
Kształt i budowa ciała piżmowoła
U starych samców zakrywają czoło. Piżmowół zwierzę to ssak z rodziny krętorogich, o masywnie zbudowanym krępym ciele. Ma ponadto charakterystyczne krótkie, grube i mocne nogi jasnego koloru, zakończone szerokimi racicami. Piżmowół zwierzę posiada też silnie rozszerzone i spłaszczone u nasady, mocne, gładkie i długie rogi, które dalej skierowane są ku dołowi, a na końcu hakowato wygięte i wykręcone ku przodowi. Rogi mają jasno-beżowy kolor i są długie do 55-70 cm, przy czym u samców są dużo większe i mocniej wykształcone (u starych samców zakrywają całe czoło). Piżmowół arktyczny posiada również gruczoły przy odbycie, które w okresie godowym wydzielają substancję piżmową o silnym, słodkawym zapachu (stąd nazwa gatunku piżmowół i wół piżmowy).
Jak wygląda wół piżmowy – sierść i umaszczenie.
Piżmowół zwierzę posiada bardzo charakterystyczną, niezwykle puszystą i gęstą sierść, złożoną z dwóch rodzajów włosów:
bardzo długie do 60-90 cm (sięgających nawet ziemi) włosy zewnętrzne koloru ciemnobrunatnego, stanowiące zewnętrzną warstwę ochronną zwierzęcia;
cieńsze i krótkie oraz bardzo wełniste włosy wewnętrzne (podszerstek) koloru jasnobrązowego, których zadaniem jest jak najlepsza ochrona tych zwierzat przed wilgocią i bardzo silnymi mrozami.
Sierść piżmowołów ma dosyć bogaty kolor, zawierający się w odcieniach od czarnego, przez brązowy, do szarego i szaro-czarnego. Rzadko występują też osobniki białe i biało-szare. Pysk piżmowoła jest jednak zawsze ciemniejszy od reszty jego ciała. Piżmowół słynie z tego, że jego sierść jest wykorzystywana do wyrobu bardzo cennej i drogiej wełny zwanej quiviut (jest, ona bardzo wytrzymała, miękka i ma świetne właściwości izolacyjne, ok. 30 g tej wełny ma cenę 40-80 dolarów).
Wół piżmowy środowisko życia.
Roślinożerny piżmowół jest idealnie przystosowany do życia w bardzo mroźnych arktycznych warunkach dalekiej Północy. Naturalny zasięg występowania tego gatunku to arktyczne krańce Ameryki Północnej (od Alaski, po Kanadę i Grenlandię). Woły piżmowe bytują tu w obszarach suchych nizin i dolin rzecznych arktycznej tundry latem, a na wyżynach zimą, na które wchodzi z powodu ochrony przed grzęźnięciem w głębokim śniegu i uciekając przed wilgocią. Zwierzęta te szczególnie zimą unikają obszarów wilgotnych, z powodu dużej wrażliwości na wilgoć (łatwo chorują wtedy na zapalenie płuc). Przed wiekami, jeszcze w okresie przed ostatnim zlodowaceniem, piżmowół arktyczny zamieszkiwał nie tylko Amerykę Północną, ale też Azję i Europę (w tym m.in. zarówno Polskę, jak i Norwegię).
Piżmowoły można ponownie wprowadzili obecnie Norwegowie na pierwotnie zajmowane przez nie przed wiekami terytoria w środkowej części swojego kraju (okolice Dombas). Aktualnie kilkadziesiąt osobników żyje tam w parku narodowym Dovre Fjell. Poza Norwegią, piżmowoły z powodzeniem aklimatyzuje się też (introdukcja) obecnie w Azji, na Spitsbergenie, na wyspie Nunivak (wyspa na Morzu Beringa należąca do stanu Alaska w USA), na półwyspie Tajmyr (półwysep na Północy Rosji) i na Wyspie Wrangla (wyspa na Oceanie Arktycznym na półn.-wsch. krańcach Rosji). Piżmowół jest też udomawiany z powodu cennego futra, dobrego mięsa i bardzo pożywnego mleka – m.in. w Norwegii, na Alasce i w Kanadzie.
Wół piżmowy zwyczaje – życie stadne.
Piżmowół zwierzę skupia się w stada liczące po ok. 20-30 osobników (czasem nawet ok. 100 sztuk). Zwykle osobników w stadzie jest więcej zimą (wspólne stada), a nieco mniej latem (stada haremowe i kawalerskie). Piżmowoły stadnie są terytorialne i tylko zimą podejmują większe wędrówki w poszukiwaniu pokarmu. W stadach panuje tu hierarchia wiekowa z dominacją osobników starszych, a w stadach haremowych w czasie rui dominują byki. W razie zagrożeń i ataków drapieżników (naturalnymi wrogami piżmowoła są niedźwiedzie polarne i grizzly oraz wilki i ewentualnie ludzie), piżmowoły w stadzie nie uciekają, lecz zbijają się w ciasny okrągły szpaler, w którym najbardziej na zewnątrz stoją mocarne dorosłe samce, bardziej w środku dorosłe samice, a potem starsze młode i cielęta. Piżmowoły odważnie walczą przy tym o przetrwanie, nie wpadając w paniczną ucieczkę.
Wół piżmowy pożywienie
Piżmowół jest roślinożercą, który w warunkach arktycznej tundry żywi się głównie ziołami, trawami, krzewinkami (w tundrze zamiast normalnych drzew i krzewów rosną karłowate krzewinki), machami i porostami. Zimą woły piżmowe podejmują wędrówki w poszukiwaniu pokarmu, który wygrzebują spod śniegu i lodu. Piżmowół ma przy tym stosunkowo małe zapotrzebowanie na pokarm (cecha przystosowawcza do trudnych arktycznych warunków).
Wół piżmowy rozmnażanie
Dojrzałość płciową piżmowół osiąga w wieku 2 lat, jednak samice mogą, pierwszy raz zajść w ciążę dopiero mając 5 lat. Ich pora godowa ma miejsce na koniec arktycznej wiosny, czyli w okresie końca czerwca i początku lipca. Rui może w ogóle nie być, jeśli zima okaże się wybitnie zimna, ciężka i długa. W czasie rui samce walczą ze sobą o samice. Byki piżmowoły staczają, pojedynki zderzając się rogatymi głowami. Wygrane byki tworzą stadka złożone zwykle z 6-7 krów z zeszłorocznymi młodymi. Słabsi pokonani przeciwnicy oddalają się i tworzą stada kawalerskie na okres lata. Z nadejściem jesieni rozpadają się zarówno stada kawalerskie, jak i ustalone w czasie rui haremy. Na zimę piżmowoły zbijają się w większe mieszane stada.
Ciąża piżmowoła arktycznego trwa 8-9 miesięcy, a młode cielaki rodzą się od kwietnia do czerwca kolejnego roku. Zwykle rodzi się jedno, rzadziej dwa młode. Przez pierwsze trzy miesiące cielęta piżmowoła piją treściwe, bardzo tłuste mleko matki, a dopiero po ok. dwóch miesiącach zaczynają powoli przechodzić na stały pokarm. Niestety z powodu surowego arktycznego klimatu i dużej wrażliwości na wilgoć, wiele młodych piżmowołów eliminuje spora śmiertelność. Te osobniki, które przeżyją, w wieku dwóch lat dojrzewają płciowo i odchodzą wtedy od matek.
Ochrona gatunkowa.
Wcześniej bardzo liczny, z powodu masowych polowań, na początku XX w. piżmowół stał się jednak zagrożony niemal całkowitym wyginięciem. Na szczęście obecnie już mu to nie grozi i gatunek ten w światowej Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ma teraz status LC (ang. least concern), czyli gatunek najmniejszej troski. Pomimo to jednak powstają rezerwaty dla tych zwierząt – m.in. w Kanadzie i Grenlandii. Dzięki temu rośnie też liczebność piżmowołów, szacowana obecnie na 80-125 tysięcy sztuk. Na Alasce, w Kanadzie i Norwegii podejmuje się też udane próby domestykacji tego bardzo wytrzymałego arktycznego gatunku.
